Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), sera gazı emisyonlarının maliyet yükümlülükler ile azaltılmasını hedefleyen piyasa temelli bir sistemdir. Emisyon Ticaret Sistemlerinin işleyişi piyasanın korunması, tahsisatların (allownance) ücretlerinin belirlenmesi ve işletmelerin karışı karşıya kalacağı maliyetler arasında dengenin korunması ile sağlanmaktadır.
31 Temmuz 2025 tarihinde yayımlanan Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi Taslağı ile Ulusal ETS altyapısı oluşturulmuştur. Bu sayede Türkiye, Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (AB ETS) ile uyum sağlamak ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM/CBAM) gibi karbon vergilendirme süreçlerindeki yönetim sistemini oluşturmuştur. Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi’nin sağlıklı bir şekilde işlemesi ile sadece çevresel fayda yaratmakla kalmayıp işletmelerin rekabet gücüne de katkı sağlayacaktır.
Emisyon Ticaret Sistemi Nedir?
Emisyon ticareti sistemi (ETS), sistem kapsamında yer alan tesislerin sebep oldukları emisyonlarına ilişkin bir sınır belirler. Belirlenen üst sınır, Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması kapsamında vermiş olduğu ulusal katkı beyanı emisyon azaltım hedefinin sağlanması adına seviyeli olarak azaltılır. ETS kapsamına giren tesisler, tahsisatlarını sebep oldukları toplam sera gazı emisyonlarını karşılamak amacı ile kullanmaktadır. Sağlanan tahsisatlar, ücretsiz veya bir açık arttırma süreci ile tahsis edilirler. Tahsisatlar aynı zamanda diğer üçüncü taraflar arasındaki ticaret ile de elde edilebilir ve bu işlem tahsisatların piyasa fiyatını belirler. ETS işletmemelerin sera gazı emisyonları ile doğrudan ilgili bir süreç olmakla birlikte mali konularda yer aldığı için, işletmelerin emisyonlarını azaltma yoluna gitmeleri konusunda bir teşvik olmaktadır. Emisyon ticaret sistemi mantığı finansal aktivitelerin aksine emisyonların azaltımı konusunda yatırımların teşvik edilmesi ve sınır değer altında kalınması durumunda artan tahsisatların ticareti seçeneğini sunması ve bunun sonucunda emisyon azaltımı için en düşük maliyetli seçeneklerin bulunması ve tahsisat geliri elde etmektir.
Türkiye Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi (TR ETS) Türkiye İklim Kanunu ile kabul edilmiştir. 2026 yılı ile Türkiye Ulusal Emisyon Ticaret Sisteminin devreye alınacağı bildirilmiştir. Emisyon Ticaret Sistemi, 2026-2027 yılında pilot uygulama dönemi olacağı, 2028 yılı itibari ile tam anlamıyla devreye gireceği yer almaktadır.
Türkiye Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, İklim Değişikliği Başkanlığı, Enerji Piyasaları Denetleme Kurumu (EPDK ) ve Enerji Piyasaları İşletme A.Ş (EPİAŞ) tarafından koordineli olarak yönetileceği açıklanmıştır.
Türkiye Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi Hangi Tesisler Girer?
Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi Kapsamında olan tesisler, Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi Yönetmeliği Taslağında açıkça belirtilmiştir. Ancak genel olarak bahsedecek olursak 20 Mw üzerinde anma ısılı gücüne sahip sanayi kuruluşları ile yoğun enerji tüketimine sahip olan sanayi kuruluşları Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi kapsamına alınmıştır. Özetle Endüstriyel Emisyonların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında olup yıllık olarak EÇBS sistemi üzerinden emisyon raporu yaparak doğrulatan şirketlerden 50.000 TonCO2e aşan tesisler ETS kapsamında yer almaktadır.
Emisyon Ticaret Sistemi’nin Faydaları Neler?
Emisyon Ticaret Sistemleri piyasa temelli olarak işleyen zorunlu bir karbon piyasasıdır. Emisyon Ticaret Sistemleri, karbon emisyonu salınımlarına sınırlaması getirmesi, işletmelerin yeşil üretim süreçlerini benimsemelerine katkı sağlamaktadır. Emisyon Ticaret Sistemi ile elde edilecek gelirler yeşil dönüşüm süreçleri kapsamında sürdürülebilirlik çalışmalarını benimseyen işletmelerine aktarılacaktır.
Ayrıca emisyon ticaret sistemi ile İklim Değişikliğiyle Mücadele, Ekonomik Teşvikler ve Yenilik, Uluslararası İşbirliği ve Uyum, Çevresel Bilinç ve Sorumluluk, Karbon Piyasalarının Gelişimi, Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik, Düşük Karbonlu Ekonomiye Geçiş gibi başlıklarda destek sağlaması hedeflenmiş ve ön görülmüştür.
